සංවර්ධනයට එරෙහි
සංස්කෘතික බාධා
ලොව පුරා විවිධ කලාපවල සමාජීය හා සංස්කෘතික බාධක ආර්ථික සංවර්ධනයට සහ
වර්ධනයට සැලකිය යුතු බලපෑමක් ඇති කරයි. මෙම බාධාවන් පිළිබඳ ගැඹුරු විශ්ලේෂණයක්
මගින් ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවී අසමානතා, වාර්ගික ආතතීන් සහ දෘඩ සම්ප්‍රදායන් සහ
සම්මතයන් තිරසාර ආර්ථික ප්‍රගතියක් කරා යන මාවතට බාධා කරන්නේ කෙසේද යන්න පිළිබඳ අවබෝධයක්
සපයයි.
සංවර්ධනය යනු කුමක්දැයි නිර්වචනය කිරීමේදී විවිධ පුද්ගලයන්, විවිධ ආයතන විවිධ විවිධාකාරයෙන් වය අර්ථ
දක්වනු ලබති.සංවර්ධනය යන්න ක්‍රියාවලියක් වන අතර සරළ ව එහි අර්ථය ගෙන බලන විට
පැහැදිළි වන්නේ යම් රටක ප්‍රදේශයක හෝ ගෝලීය වශයෙන් පුද්ගලයන්ගේ පවතින තත්වයේ
සමාජීය, ආර්ථික,දේශපාලන අංශවල ඇති වන යහපත් මෙන්ම ප්‍රමාණාත්මක
වර්ධනය සංවර්ධනය වන බවකි.සංවර්ධනය යන්නට ඩඩ්ලි සියර්ස් දක්වා ඇති පරිදි රටක
දුප්පත්කම අඩු වී ඇත්ද ?එම රටෙහි අසමානතාව අඩු වී තිබේ ද ? ම රටෙහි සේවා වියුක්තිය අඩු වී තිබේද? එසේ නම් එවැනි රටක් සංවර්ධිත රටක් වේ .මෙයට
අමතරව යම් රටක ජීවත්වන සෑම පවුලක් සඳහාම ප්‍රමාණවත් ආදායමක් තිබීම,එම පවුලේ වැඩ කළ හැකි සෑම පුද්ගලයකුටම
ජීවනෝපාය මාර්ගයක් හෝ රැකියාවක් තිබීම එම පවුලේ සාමාජිකයන්ට අධ්‍යාපනය ලබා ලබා
ගැනීමේ ඉඩ ප්‍රස්ථාවක් තිබීම, රජයේ සංවර්ධන ක්‍රියාවලියේ දී ජනතාවට ඒ සඳහා නිරය ගැනීමේ
ඉඩ කඩ ලබාදීම හා එම රට ජාතියක් වශයෙන් ස්වාධීනව කටයුතු කිරීමට හැකියාවක් ඇත්නම්
එවැනි තත්ත්වයක් සංවර්ධනය ලෙස සියස් අර්ථ දක්වයි.
ඒ අනුව සංවර්ධනය යනු හුදෙක් හෙතියා හෝ කාණ්ඩයම ප්‍රශතියන්ට නොව ඉන් ඔබ්බට
ගිය ප්‍රපංචයක් ලෙස හඳුනාගත හැකිය.ඒ අනුව සංවර්ධනය යන්න හඳුනා ගනුයේ ප්‍රමාණාත්මක
හා ගුණාත්මක වශයෙන් සමාජයේ සංවර්ධනයක් ඇති කරවන ඔහු දර්ශනීය වූ ක්‍රියාවලියක්
ලෙසිනි .එසේම එය සමාජීය, ආර්ථික, පර්පාලනමය හා අවකාශීය සංවිධානය සංවිධානයන් පිළිබඳ ක්‍රියාකාරිත්වයේ
මූලික වෙනස්කම් ඇති කරවන්නකි.ඉතා දැඩි සාමාන්‍යකරණයට ලක් කරන්නේ නම් සංවර්ධනය යනු
මිනිසාගේ ජීවන තත්ත්වය තත්වය වැඩි දියුණු කිරීම් ක්‍රියාවලිය
ලෙස හදුනා ගත හැකිය.සංවර්ධනය යන්නට කුමන අර්ථ නිරූපණයන් ලබා දුන්නට කුමන
දර්ශනයක් ඔස්සේ මනින ලැබුවද මානව සංහතියේ සමාජ ආර්ථික ප්‍රගතිය ඉන් ප්‍රකාශ විය
යුතුය.එය කිසියම් සමාජ ස්ථරයකට හෝ කිසියම් කණ්ඩායමකට හෝ කිසියම් ප්‍රදේශයකට හෝ
සීමා නොවී සමස්ත සමාජයේ සියලු දෙනා අතරට ගිය සමාජ සාධාරණත්වය කින් යුක්ත විය
යුතුය.තෙවන ලොව ඇති දරිද්‍රතාව එහිදී සැලකිල්ලට ගත යුතුය. සංවර්ධනය පිළිබඳ කතිකාවන
වඩාත් පුළුල්ව සාකච්ඡාවට බඳුන් වන්නේ විසිවන සියවසේ ස්වාධීනව තමන්ට ආවේණික මගක්
ඔස්සේ ඉදිරියට ගමන් කරන්නේ කෙසේද නැතහොත් තම සංවර්ධන අභිමතාර්ථ සපුරා ගන්නේ කෙසේද
යන්න පිළිබඳ සිතා බැලීමේදී සංවර්ධනය යන සංකල්පය 1950 දශකය තුළ පුළුල්ව සාකච්ඡාවට
බඳුන් වෙයි.
සංවර්ධනය බහුමානික සංකල්පයක් ලෙස හැඳින්වීමේ දී එ මගින් සංවර්ධනය යනු
ආර්ථික,සමාජයීය, සංස්කෘතික,දේශපාලනික,ආගමික හා ආධ්‍යාත්මක යනාදී සෑම අංශයකම සිදුවන
ගුණාත්මක පරිවර්තනයක් ලෙස අදහස් කරනු ලබයි.ඒ අනුව ආදායම් සහ ධනය සමාන ලෙස බෙදී යාම
සමාජ සාධාරණාත්වය, සමාජ සුරක්ෂිතභාවය, දේශපාලනික නිදහස,සමාන ඉඩප්‍රස්ථා, සනීපාරක්ෂක පහසුකම්, අධ්‍යාපන සෞඛ්‍ය වැනි සේවාවන්ගේ දියුණුව අප
ජීවත් වන පරිසරය ආරක්ෂා වීම ආදී සෑම අංගයක්ම යම් යම් රටක් සංවර්ධනය වීමේ දී ක්‍රියාවට
නැගිය යුතු බව පිළිගනු ලැබීය.එමෙන්ම සංවර්ධනය සහ සංස්කෘතිය පිළිබඳ අවධානය යොමු කරන
විට මේ අතර පවතින්නේ පවතින අනෙන්නන්‍ය සම්බන්ධතාවයකි.යම් රටක සමාජයක සංවර්ධන ඉලක්ක
වෙත ළඟාවීමේ දී එය අදාල රටේ සමාජයේ, සමාජ සංස්කෘතිය හා බද්ධ ව ක්‍රියාවට නැගිය
යුතුය.සංවර්ධන සංකල්පය සමාජ විද්‍යාත්මක දෘෂ්ටියෙන් විමර්ශනය කරන විට එය කවර හෝ
සමාජයක් තුළ සමාජ, ආර්ථික දේශපාලන ආගමික හා ආධ්‍යාත්මක යන සෑම අංශයක්
තුළින් ම ඉහළ අතට සිදුවන ප්‍රගතිය පිළිබඳ වෙනස් වීම ලෙස හඳුන්වනු ලබයි.මෙය
අනාදිමත් කාලයක සිට දක්නට ලැබුණු ක්‍රියාවලියකි.එහෙත් බොහෝ සංවර්ධන ව්‍යාපෘතීන්ට
රටවල සංස්කෘතිය හා සමාජය බලපෑම් එල්ල කරන අවස්ථා වැඩි වශයෙන් දක්නට ලැබෙයි.
1. සංවර්ධනය යනු
සංවර්ධනය යන වචනයට යම් ප්‍රමාණයකින් සමීපත්වයක් සහිතව ප්‍රගතිය වර්ධනය, දියුණුව යනාදී වචන වලින් කියැවෙන අදහස්
පිළිබඳව දිගු කලක් තිස්සේ විද්වත් ශික්ෂාවන් තුළ කතිකාවට ලක් වී ඇතත්,ද්‍රව්‍යාත්මක දියුණුවක් අපේක්ෂා මෙන් සිතා
අපේක්ෂාවෙන් සිතාමතා සැළසුම් කරන්නා වූ ක්‍රියාවලියක් වශයෙන් සහ විද්වත් ශික්ෂාවන්
වලදී විශේෂයෙන්ම සමාජීය විද්‍යා ක්ෂේත්‍රය තුළ විවාද සම්පන්න නන්‍යායාත්මක
කතිකාවතක් වශයෙන් සංවර්ධනය යන්න විශේෂ ආකාරයෙන් අවධානයට ලක් වන්නේ දෙවන ලෝක
යුද්ධයෙන් අනතුරුව ය.දෙවන ලෝක යුද්දෙ අනතුරුව යුද්ධයෙන් පොඩිපට්ටම් වූ යුරෝපය නැවත
ගොඩ නැඟීම බටහිර බලවතුන් මුහුණ දුන් බරපතලම අභියෝගය විය.මේ ක්‍රියාවලියට උර
දියහැකි සහ එම ක්‍රියාවලිය කළමනාකරණය කිරීමේ ආයතනයක අවශතාව හඳුනා ගැනීමේ ප්‍රතිඵලය
වූයේ "නැවත ගොඩ නැගීම සහ සංවර්ධනය සඳහා වූ "ජාත්‍යන්තර බැංකුව"
හෙවත් පසුව ලෝක බැංකුව ආරම්භ වීමයි .මේ හා සමගාමීව දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් අනතුරුව
සිදු වූ ඊළඟ වැදගත්ම දෙය වූයේ ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය ප්‍රමුඛ බටහිර බලවතුන් විසින්
ආසියා, අප්‍රිකානු
සහ ලතින් ඇමෙරිකානු ලෝකෙ බහුජන දුගීභාවය සොයා ගැනීමයි .වෙළෙඳපොළ අර්ථ ක්‍රමය යටතේ
සංවර්ධනය යන්න පරමාදර්ශී ආර්ථික විද්‍යාත්මක මිනුම් දණ්ඩක් ලෙස ඒක පුද්ගල ආදායම
යන්නට අදාළව නිර්වචනය කරන ලැබූ විට,සමෘද්ධිමත් රටවලට සාපේක්ෂව මුල්‍යම වශයෙන් සහ
ජීවන මට්ටම අනුව ලෝක ජනගහනයෙන් සියයට හැත්තෑවක් පමණ දුකින් බවට පත්විය (Escobar,1999:382) ලෝක ජනගහණයෙන් තුනෙන් දෙකකට සමාන
වූ මේ දුගී ජීවත් වූ ආසියානු, අප්‍රිකානු,ලතින් ඇමරිකානු ලෝකයේ රටවලින් අති විශාල
බහුතරයක් පහත සඳහන් ආකාරයට අංශ ලක්ෂණ වලින් යුක්ත වුයේය.
ආසියා අප්‍රිකා සහ ලතින් ඇමරිකානු ලෝකෙ බහුජන දුගීභාවය පිළිබඳ දුගී භාවය
පිළිභාවය පිළිබඳව මේ තාර්කික සොයා ගැනීම ලෝක සංස්කෘතික සහ දේශපාලන ආර්ථිකය වැදගත්
ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ එකට මඟ හෙළි කළේය .යුද්ධය පිළිබඳ කතිකාවත නව විෂය පථයකට නව
භූගෝලීය දිශානතියක් දෙසට යොමු වූ අතර තුන්වන ලෝකයේ දුගී භාවයට එරෙහිව සටන් කිරීම
යන වැදගත් සටන් පාඨයක් ලෙස ඉස්මතු වූයේ ය.මේ සටන සාධාරණීකරණය කිරීමට ජාත්‍යන්තර
දේශපාලන ලෝකය තුළ ලෝරේ තුළ ලෝක බලවතුන් කළ ව්‍යාප්ත කරුනු ගෙන හැර දැක්වීම
සිත්ගන්නා සුවය දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසු ක්‍රි‍තාන්‍ය පාර්ලිස්තුව නියෝජනය කළ සහ
1960 දශකයේ දී බ්‍රිතාන්‍යයේ අගමැති වරයෙක් වූ හැරල්ඩ් විල්සන් එක්දාස් නවසිය පනහ
දශකයේ මුල් භාගයේදී භාගයේ දී ලෝක දුගීභාවය පිළිබඳ සටන (The
war on world poverty :An appeal to the conconscience of mankind, 1953)
යන තේමාව යටතේ ලියූ කෘතියේදී බිලියන 1.5 ක ටත් වැඩියෙන් හෙවත් ලෝක
ජනගහනයෙන් තුනයි දෙකක් පමණ ජනගහනයක් උග සාගතයෙන් පෙළීම නිසා පෝෂණාමය රෝග වලට
ගොදුරු වන බව සඳහන් කළ අතර මේ සාගතය ඔවුන්ගේ දුගීභාවයට, අපවිත්‍රත්වයට සහ අසරණ භාවයට හේතු වන
බව ද පෙන්වා දුන්නේ ය.හැරල්ඩ් විල්සන් පමණක් නොව දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසු ඇමරිකා
එක්සත් ජනපදයේ ජනාධිපතිවරයා වූ හැරී මෙන් 1949 දී ඉදිරි වර්ෂය සඳහා ඉදිරිපත් කළ
ඇමෙරිකාරිකානු රාජ්‍ය ප්‍රතිපත්ති ප්‍රකාශනයේ 4 වැනි කරුනු සෘජුවම ප්‍රෝසයේ දුහී
භාවයෙන් පෙළෙන ප්‍රදේශ සහ වීම ප්‍රදේශවල ජීවත්වන ජනතාව ජනතාවගේ ජීවන තත්ත්වය නගා
සිටුවීම, ඔවුන් සමාජ ආර්ථික වශයෙ නගා සිටුවීම අරමුණු
කරගත් ව්‍යත ප්‍රකාශයක් විය.ලෝක ජනගහනයෙන් හර් අඩක් අන්ත අසරණ තත්ත්වයක් යටතේ
ජීවත් වේ.ඔවුන්ට ප්‍රමාණවෙත් තරම් ආහාර නොමැත .ඔවුන් ලෙඩ රෝගවල ගොදුරු ය. ඔවුන්ගේ
ආර්ථික මට්ටම ඉතා පහළ මට්ටමක පවතී.ඔවුන්ගේ දුගී බව ඔවුන බව ඔවුන්ට මෙන්ම
සමෘද්ධිමත් රටවලටද තර්ජනයකි. (උපුටා ගැනීම Rist,2002,71).හැරල්ඩ්
විල්සන්,හැරී ට්‍රෑමන් වැනි ජාත්‍යන්තර වශයෙන් බලවත් රාජ්‍ය
නායකයන්ගේ මහතා සඳහන් ආකාරයේ ප්‍රකාශයක් ප්‍රකාශයන් 1940 දශකයේ ආග අගභාගයේ සිට
නිරන්තරයෙ ඉදිරිපත් වුයේ සංවර්ධනය පිළිබඳ වූ යුගයක සමස්ථ ලෝකයම සම්බන්ධ කරමිනි
.ආසියා, අප්‍රිකා,ලුතින්
ඇමරිකානු කලාපයේ අතිශය බහුතරයක් රටවල නිරපේක්ෂ දුගීභාවයේ ස්වභාවය සහ සමාජ අසහනයන්,
ඒ අනුව එකී රටවල් විසින් සමෘද්ධිමත් ප්‍රදේශ වලට කළ හැකි අවදනම්
සහගත තත්ත්වය පිළිබඳව මේ කාලයේ දී පුළුල්ව අවධානයට ලක්විය .දුගී රටවල් නිසා
සමෘද්ධිමත් කලාපයන් වල අස්ථාවරත්වයක් ඇතිවීමට පෙර දුගී රටවල දුගී බාවය සදහා යමක්
කළ යුතුය යන අවබෝධය පුළුල් වශයෙන් සමාජගත වීම 1940 දශකයේ අග භාගයේ පසුව සිදුවූ
වැදගත්ම දෙයකි. කෙසේ වෙතත් බටහිර බලවතුන්ගේ මේ සුවිශේෂී සොයා ගැනීම දෙවන ලෝක
යුද්ධයෙන් අනතුරුව ලෝක මානව සමාජය තුළ හඳුනාගත හැකි වූ දේශපාලන-ආර්ථික විභේදනය
ආශිතව ලෝකයේ රටවල් සමුහ කරණය වීම හා සම්බන්ධ වුවක් බව අමතක නොකළ යුතුය.දෙවන ලෝක
යුද්ධයෙන් අනතුරුව එක්සත් ජනපදය සහ සෝවියට් සංගd කෝකොටගෙන
ලෝකයේ බලවත් දේශපාලන කඳවුරු දෙකක් බිහිවීමත්, ඒ අනුව
සෝවියට් සංගමය දේශපාලන ව්‍යාප්තිය වැළැක්වීම 1940 දශකය අග අගභාගයේ දී ලෝක
දුගීභාවයට එරෙහි සටන ආරම්භ කිරීමේ බටහිර බලවතුන් ගේ අභිප්රේරණය වුවත්,මෙහි තාර්කික වැදගත්කම් නම් ලෝක ජනගහනයෙන් අති බහුතරයක් වෙසෙන ආසියා,
අප්‍රිකා සහ ලතින් ඇමරිකානු ලෝකයේ ඉරණම සමෘද්ධිමත් ලෝකයට ද
බලපාන්නේය.ලෝකෙ වක් පෙදෙසක් දුගීභාවය, අයහපත් සෞඛ්‍ය සහ
සනීපාරක්ෂාව,ලෙඩ රෝග,මන්දපෝෂණය
සහ සාගින්නෙන් පෙලෙස් දී අනෙකුත් ප්‍රදේශ වලට යහතින් පැවතිය නොහැකි යන්න බලවත්
ලෝකෙ විසින් ද පිළිගනු ලැබීමයි.
ස්තූතියි.
මදුහංසි අත්තනායක
