Tuesday, April 2, 2024

සමාජ ගතිකත්වය

 

සමාජ ගතිකත්වය



සමාජ ගතිකත්වය යනු කාලය හරහා සිදුවන වෙනස්වීම් ක්‍රියාවලීන්හි ප්‍රජාවන් සහ සමාජ ආයතන පිළිබඳ ආනුභවික අධ්‍යයනය කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන සමාජ විද්‍යාවේ ක්‍රමයකි. සමාජ ගතිකත්වය යනු සමාජ වෙනස්කම් සහ ප්‍රගතියේ නීති, හේතූන් සහ සංසිද්ධි සමඟ කටයුතු කරන සමාජ භෞතික විද්‍යාවේ උප ක්ෂේත්‍රයකි. එය ආරම්භ වන්නේ සමාජ වෙනස්වීම් ක්‍රියාවලිය අධ්‍යයනය කිරීමෙනි. එබැවින් එය සමාජ ප්‍රගමනය පිළිබඳ කාරණයට අදාළ වේ. 'ප්‍රගතිය' යන්නෙන් අදහස් කරන්නේ ස්වභාවික නීතියට අනුව සමාජයේ ක්‍රමවත් සංවර්ධනයයි. එබැවින්, අනුපිළිවෙල සහ ප්‍රගතිය හෝ ස්ථිතික සහ ගතිකත්වය එකිනෙකට සම-සම්බන්ධ වේ.

ඕනෑම සමාජ කණ්ඩායමක වෙනස් වීමට බලපාන හේතු සහ ක්‍රියාවලීන් මෙම මාතෘකාවේ මූලික අවධානය වේ. පද්ධති න්‍යාය සහ සමාජ විද්‍යාව මත ගොඩනැගීම, සමාජ ගතිකත්වය යනු ගණිතයෙන් ආශ්වාදයක් ලබා ගන්නා සමාජ අධ්‍යයනය කිරීමේ ක්‍රමයකි.

 

·        සමාජ ආයතනවල ක්‍රියාකාරිත්වය වෙනස් වූ විට හෝ වෙනස් වූ විට ගතිකත්වය ආරම්භ වේ.

·        කොම්ටේට අනුව, සමාජ ගතිකත්වය මිනිස් මනසේ සහ සමාජයේ වර්ධනයේ අනුක්‍රමික හා අවශ්‍ය අවධීන් විස්තර කරයි.

·        තවද, සමාජ වෙනස්වීම් සහ ප්‍රගතිය පිළිබඳ ක්‍රියාවලිය අධ්‍යයනය කිරීම සඳහා සමාජ ගතිකත්වය ඓතිහාසික ඉදිරිදර්ශන මත රඳා පැවතිය යුතු බව ඔහු අදහස් කළේය.

මේ අනුව, සමාජ ගතිකත්වය සමාජයේ භෞතික, සදාචාරාත්මක සහ බුද්ධිමය ආදී සෑම අංශයකම දක්නට ලැබේ. කෙසේ වෙතත්, බුද්ධිමතා වඩාත් වැදගත් ය.

සමාජ ගතිකත්වය යනු සංවර්ධනයේ අනුපිළිවෙල අවශ්‍ය සහ නොවැළැක්විය හැකි විප්ලවීය ප්‍රගතියේ රටාවයි.

එපමනක් නොව, ආයතන වැනි සමාජ ක්‍රම එකිනෙකට සම්බන්ධ හා එකිනෙක රඳා පැවතීම ස්වභාවික බැවින් ඒවාට සුසංයෝගී සමස්ථයක් ඇති කර ගත හැක.

 

ඔගස්ටේ කොම්ටේ සමාජයේ පදනම ලෙස පුද්ගලයන් තැබීම ප්‍රතික්ෂේප කරයි. මිනිසාගේ සමාජ ප්‍රවනතා ඔහුගේ උපයෝගිතාවාදී සලකා බැලීම්වලින් ලබා ගැනීම වැරදි සහගතය, මන්ද එය සමාජ රාජ්‍යයේ පැවැත්ම කළ නොහැකි ය. ඔහු පවුල සමාජයේ පදනමට පත් කරන අතර අවශ්‍ය නම් යුවළකට එහි පදිංචි වීමට ඉඩ සලසයි. පවුල සමාජයට අනුවර්තනය වීමට පුද්ගලයෙකුගේ ආත්මාර්ථකාමී ස්වභාවය වළක්වයි, මෙය ස්ථාවරත්වයට හේතු වන සමාජ හැඟීමක පදනම බවට පත් කරයි. සාමූහික ජීවියා පිළිබඳ ඔහුගේ චින්තනයට අනුව ඔහු පටකවල මූලද්‍රව්‍ය, පන්ති සහ කුලය සහ අවයවයක නගර සහ නගර මට්ටමින් පවුල් තබයි. එවැනි සාදෘශ්‍යයේ සීමාවන් පිළිබඳව දැනුවත්ව සිටි කොම්ටේ භාෂාව, ආගම සහ ශ්‍රම බෙදීම සමාජයේ එක්සත් හෝ බන්ධන බලවේග ලෙස ප්‍රකාශ කිරීමෙන් ඒවා අවසන් කළේය.

 

භාෂාව, ආගම සහ ශ්‍රම බෙදීම ශරීරයේ ස්ථාවරත්වය සඳහා ප්‍රධාන සාධක තුන ලෙස ඔහු සොයා ගනී. පළමුව, භාෂාව යනු "පහසුම සහ පොදු සන්නිවේදන ක්‍රමය" වන අතර, එය ප්‍රජාවක් තුළ මිනිසුන් එකිනෙකාට සමීපව බැඳීම සඳහා අත්‍යවශ්‍ය මෙවලමක් බවට පත් කරයි. භාෂාව යනු පරම්පරා අතර පොදු සන්නිවේදන මාධ්‍යයකි. එය අනාගත පරම්පරාවට වැඩිහිටි පරම්පරාවේ දැනුම හා කුසලතා ලබා දීමට උපකාරී වන අතර එය ඉදිරියට යාමට පදනමක් සපයයි. දෙවනුව, ආගම "ධනාත්මක මාර්ගෝපදේශකයක්" ලෙස ක්‍රියා කරමින් පොදු විශ්වාස කිහිපයක් මත සමාජය බැඳ තැබීමෙන් භාෂාවේ දුර්වලතා වලට වන්දි ගෙවයි. මිනිසුන් අතර පවතින විෂමතා නිසා සමාජය බිඳ වැටෙන්නට නොදී සදාචාරයෙන් සමාජය බැඳ තබයි. අවසාන වශයෙන්, ශ්‍රම බෙදීම "පංති සමානකම්" මත සමාජය එකට බැඳ තබන නමුත් සමාජයට වඩා ඔවුන්ගේ පුද්ගලික අවශ්‍යතා දෙසට වැඩි වශයෙන් යොමු වී ඇති බැවින් මිනිසුන් විශාල ස්කන්ධයකින් ඈත් කිරීමට බිය වේ. මෙම අවධියේ සිටින පිරිමින් ඔවුන්ගේ පුද්ගලික අවශ්‍යතා ගැන වඩාත් සවිඥානක වන අතර සමාජයේ අවශ්‍යතා සමඟ දුර්වල ලෙස සම්බන්ධ වේ.

සමාජ ගතිකත්වය සමාජ කණ්ඩායමක් වෙනස් කළ හැකි සියලු සාධක පරීක්ෂා කරයි. එය අභ්‍යන්තර හා බාහිර වෙනස්කම් වලට ප්‍රතිචාර දැක්වීමට සහ එහි පාලන පද්ධති කළමනාකරණය කිරීමට සමාජයක ඇති හැකියාව අධ්‍යයනය කරයි. එය ගැටුම් හෝ වෙනස්වීම්වලට තුඩු දෙන සමාජ ක්‍රියාවලීන් සහ ආයතනික වර්ධනයට සහ සමාජ වෙනසට බලපාන සමාජ ජීවිතයේ පැතිකඩ ආමන්ත්‍රණය කරයි.

 

කොම්ටේ සමාජ ගතිකත්වය පිළිබඳ පර්යේෂණ සඳහා වැඩි බරක් ලබා දුන්නේය, සමහර විට සමාජ වෙනස්කම් ලෙස හැඳින්වේ. අඛණ්ඩ වර්ධනය හෝ, වඩාත් නිවැරදිව, මානව වර්ගයාගේ අඛණ්ඩ පරිණාමය අවධාරණය කරමින් ජීව විද්‍යාවෙන් වඩාත් පැහැදිලිව වෙන් කර ගන්නා ගතික ප්‍රවේශය වඩාත් කුතුහලය දනවන සහ දාර්ශනික ය.

 

ඉතිහාසය පුරා විවිධ සමාජවල පරිණාමය වූ සහ සමාජයේ මෙම පැතිකඩ අතර සම්බන්ධතා අධ්‍යයනය කිරීම සහ හඳුනා ගැනීම සමාජ විද්‍යාවේ ගතිකත්වයන්ගෙන් සමන්විත විය. එය ගෝලීය වශයෙන් දැනට පවතින ශිෂ්ටාචාරවල වෙනස්කම් පිළිබඳ අධ්‍යයනයකින් සමන්විත විය. සමාජ ස්ථිතිකයේ ප්‍රධාන අවධානය විශ්ලේෂණයයි. සමාජ ගතිකත්වය මූලික වශයෙන් ආනුභවික ක්ෂේත්‍රයකි. සැබෑ ලෝක සමාජ විමර්ශනය කිරීමට ගතික විද්‍යාව ස්ථිතික විශ්ලේෂණය භාවිතා කරයි.

මදුහංසි අත්තනායක


සමාජ ස්ථිතිකත්වය

 

සමාජ ස්ථිතික සහ සමාජ ගතිකත්වය



ජීව විද්‍යාවේදී ව්‍යුහ විද්‍යාව කායික විද්‍යාවෙන් වෙන් කිරීම ප්‍රයෝජනවත් වන්නා සේම, සමාජ විද්‍යාවේදී ස්ථිතික සහ ගතිකත්වය අතර වෙනසක් ඇති කිරීම යෝග්‍ය වේ. "විභේදනය කරුණු වර්ග දෙකක් අතර නොවේ, නමුත් න්‍යායේ පැති දෙකක් අතර වේ. එය පිළිවෙල සහ ප්‍රගතිය යන ද්විත්ව සංකල්පයට අනුරූප වේ: මක්නිසාද පිළිවෙල සමන්විත වේ ... සමාජ පැවැත්මේ කොන්දේසි අතර ස්ථිර එකඟතාවයකින් සහ ප්‍රගතිය සමන්විත වේ. සමාජ සංවර්ධනය." පිළිවෙල සහ ප්‍රගතිය, ස්ථිතික සහ ගතිකත්වය, එබැවින් සෑම විටම එකිනෙකට සහසම්බන්ධ වේ. සමාජ ස්ථිතික අවධානය යොමු කරන්නේ සමාජය තුළ පිළිවෙලක් පවත්වා ගෙන යන ආකාරය සහ සමාජ ගතිකත්වය කාලයත් සමඟ සමාජය වෙනස් වන ආකාරය කෙරෙහි අවධානය යොමු කරයි.

 

කොම්ටේ සමාජ ගතිකත්වයෙන් සමාජ ස්ථිතිකය වෙන් කළේය. සමාජ ස්ථිතික යනු සමාජ පද්ධතියක කොටස් (සමාජ ව්‍යුහයන්) එකිනෙකා සමඟ අන්තර් ක්‍රියා කරන ආකාරය මෙන්ම කොටස් අතර ක්‍රියාකාරී සම්බන්ධතා සහ සමස්තයක් ලෙස සමාජ පද්ධතියට සම්බන්ධ වේ. එබැවින් කොම්ටේ ඔහුගේ සමාජ ස්ථිතික පුද්ගලයා කෙරෙහි මෙන්ම පවුල, ආගම, භාෂාව සහ ශ්‍රමය බෙදීම වැනි සාමූහික සංසිද්ධීන් කෙරෙහි අවධානය යොමු කළේය.

 

කොම්ටේ සමාජ ගතිකත්වය හෝ සමාජ විපර්යාස පිළිබඳ අධ්‍යයනය කෙරෙහි වැඩි අවධානයක් යොමු කළේය. ඔහුගේ සමාජ ගතිකත්වය පිළිබඳ න්‍යාය පදනම් වී ඇත්තේ අදියර තුනේ නීතිය මත ය; එනම්, සමාජයේ පරිණාමය පදනම් වී ඇත්තේ දේවධර්මීය, පාරභෞතික සහ ධනාත්මක අවධීන් හරහා මනසෙහි පරිණාමය මත ය. ඔහු සමාජ ගතිකත්වය දුටුවේ ප්‍රගතිශීලී පරිණාමයේ ක්‍රියාවලියක් ලෙස මිනිසුන් සමුච්චිතව වඩාත් බුද්ධිමත් වන අතර අවසානයේ පරාර්ථකාමිත්වය මමත්වය අභිබවා ජයග්‍රහණය කරයි. මෙම ක්‍රියාවලිය මිනිසුන්ට වෙනස් කළ හැකි හෝ වේගවත් කළ හැකි එකකි, නමුත් අවසානයේ ප්‍රගතිශීලී සංවර්ධනයේ නීති සමාජයේ සංවර්ධනය නියම කරයි. සමාජ පරිණාමය පිළිබඳ කොම්ටේගේ පර්යේෂණ බටහිර යුරෝපය කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන ලද අතර, ඔහුගේ කාලය තුළ ඔහු ලෝකයේ වඩාත්ම සංවර්ධිත කොටස ලෙස සැලකීය.

 

සමාජ ස්ථිතික සහ සමාජ ගතිකත්වය අතර මෙම වෙනස සමාජ විද්‍යාවට ඔහුගේ කල්පවත්නා දායකත්වයකි. ඔහුගේ පරමාර්ථය වූයේ මානව වර්ගයාගේ අතීත සංවර්ධනය පැහැදිලි කර එහි අනාගත ගමන් මග පුරෝකථනය කරන සමාජයේ ස්වාභාවික විද්‍යාවක් නිර්මාණය කිරීමයි.

 

 

සමාජ ස්ථිතික

ඔගස්ටේ කොම්ටේට අනුව, සමාජ ස්ථිතික සමාජ ව්‍යුහය, එහි සංඝටක කොටස් සහ සමාජ පිළිවෙළ පවත්වාගෙන යාමේදී ඒවායේ අන්තර්ක්‍රියා අධ්‍යයනය කරයි. එබැවින් සමාජ ක්‍රමය පිළිබඳ න්‍යායක් භාවිතා කරමින් අධ්‍යයනය කරන වත්මන් සමාජ තත්වයන් අධ්‍යයනය කිරීම සිදු වේ.

කොම්ටේ සමාජ ගතිකත්වය සහ සමාජ ස්ථිතික අතර වෙනස හඳුනාගෙන ඇත. සමාජ ස්ථිතික මගින් සමාජ පද්ධතියක් සෑදෙන සංඝටක සමාජ ව්‍යුහයන් අතර අන්තර්ක්‍රියා සහ ඒවායේ ක්‍රියාකාරී සම්බන්ධතා එකිනෙකාට සහ පොදුවේ සමාජ පද්ධතියට විමර්ශනය කරයි. පවුල, භාෂාව, ආගම සහ ශ්‍රම විභජනය යන සියල්ල මිනිසුන්ට සාමූහිකව බලපාන සමාජ සංසිද්ධීන් වන බැවින්, කොම්ටේ සිය සමාජ ස්ථිතික ද පුද්ගලවාදී මට්ටමට සංකේන්ද්‍රණය කළේය.

එය සමාජ විද්‍යාව සඳහා වන රාමුවක් වන අතර එය ආනුභවික පද වෙනුවට වියුක්තව සමාජ සහ සමාජ පද්ධතිවල සුවිශේෂී ලක්ෂණ කෙරෙහි අවධානය යොමු කරයි. සමාජ ස්ථිතික යනු සමාජ භෞතික විද්‍යාවේ ශාඛාවක් වන අතර එය සමාජ පර්යායේ මූලික නීති සහ ක්‍රියාකාරී සහ ස්ථාවර සමාජයක බල සමතුලිතතාවය සමඟ අන්තර් ක්‍රියා කරයි.

එය ලබා දී ඇති මොහොතේ සමාජ ව්යුහයන් පරීක්ෂා කිරීමකි. එය මානව සංස්කෘතීන් විශේෂිත යුගයක සහ සංවර්ධනයේ සාපේක්ෂ අවධියක පවතින බැවින් ඒවා විමර්ශනය කරයි.

·        සමාජ ස්ථිතික යනු සමාජ පර්යායේ කොන්දේසි සහ පූර්ව කොන්දේසි අධ්‍යයනය කිරීමයි.

·        එය සමාජයේ වර්තමාන ව්‍යුහය ගැන සැලකිලිමත් වේ.

·        එය සමාජ ස්ථාවරත්වය සහ සමාජ පිළිවෙල පිළිබඳ ගැටළු අධ්‍යයනය කරයි.

·        එය සමාජයේ පවතින නීති, රීති සහ වර්තමාන තත්ත්වයන් අධ්‍යයනය කරයි.

·        මෙම නීති රීති වත්මන් සමාජයට බලපාන ආකාරය නිරීක්ෂණය කරයි.

·        එය සමාජ පද්ධතියේ විවිධ කොටස්වල ක්‍රියාකාරීත්වයේ සහ ප්‍රතික්‍රියාවේ නීතිය විමර්ශනය කරයි.

·        එය සමාජ පර්යාය ආරක්ෂා කරන ප්‍රධාන ආයතන අධ්‍යයනයට අදාළ වේ.

උදාහරණයක් ලෙස, පවුල; එය සමාජ ව්යුහය තුළ වැදගත් ස්ථානයක් ගනී. එය සමාජයේ සමාජ ක්‍රමයට සහ ප්‍රගතියට පදනම සපයයි.

·        පුද්ගල, පවුල් සහ සමාජ සංයෝජන සමාජයේ මට්ටම් තුනකි. පවුල යනු සමාජ විද්‍යාවේ කුඩාම සහ මූලික ඒකකයයි.

 

    විවිධ සමාජ ස්ථිතික මට්ටම් තුනක් හදුනා ගැනීම.

සමාජ පරිණාමය අවබෝධ කර ගැනීම සඳහා සමාජ ස්ථිතික දැනුම අවශ්‍ය වේ. සමාජ ස්ථිතික මට්ටම් තුනකින් පවතී: පුද්ගලයා, පවුල සහ සමාජය.

 

A. තනි පුද්ගල

පර්යේෂකයන් ඒ ගැන යම් යම් දේවල් උපකල්පනය කරන්නේ නම් "මිනිසා" යන අදහසේ ස්වභාවය ගැන ඉගෙන ගත හැකිය. ආරම්භ කිරීම සඳහා, ජීව විද්‍යාවේ ආස්ථානයෙන් සහ විශේෂයක් ලෙස මානව බුද්ධිය සහ සදාචාරය පිළිබඳ න්‍යායක් වර්ධනය කිරීම සිතාගත හැකිය. මිනිසෙකුගේ වැදගත්ම ගුණාංගයක් වන්නේ හැඟීම් බුද්ධියට වඩා වැඩි වීමයි. පොදුවේ ගත් කල, මිනිසුන් සමාන නොවේ.

 

 

B. පවුල

ඔහුගේ මතය අනුව පවුල යනු පුද්ගලයාට වඩා සමාජ ඒකකයයි. පවුලක් ගෝත්‍රයක් දක්වා වර්ධනය වන අතර එය පසුව රටක් ලෙස වර්ධනය වේ. ඒක භාර්යාව යනු මානව ශිෂ්ටාචාරයේ පවුල් ජීවිතයේ පෙරනිමි තත්වයයි, නමුත් මිනිසුන් බහු භාර්යාව හෝ බහු විවාහය අනුගමනය කිරීමෙන් මෙම ස්ථානයට පැමිණ ඇත. පවුල යන සංකල්පය සාධක දෙකක් මත රඳා පවතී. පළමුව, ආයතනික විවාහ ක්‍රමය මගින් ස්ත්‍රීන් හා පුරුෂයන් අතර අන්තර්ක්‍රියා වල භෞතික සමීපත්වය නියාමනය කරයි. දෙවැන්න දෙමාපියන් සහ දරුවන් අතර ඇති බැඳීම, එනම් මිනිසුන් විනයගරුක වීමට ඉගෙන ගන්නා ආකාරයයි.

 

C. සමාජය

Comte සඳහා, සමාජයේ ක්‍රියාකාරී විශේෂීකරණය සිදුවන්නේ එය ස්ථාපිත නීතියක් ලෙසය. කෙසේ වෙතත් අන්තර් පුද්ගල සමගිය සමාජයට අත්‍යවශ්‍ය වේ. ප්‍රාථමික ශිෂ්ටාචාරයක පුද්ගල සහයෝගීතාවය අඩු මට්ටමක පවතී. සමාජයේ වර්ධනයත් සමඟ සහයෝගීතාවයේ මට්ටම ද වැඩි වේ. සමාජ ස්ථිතික නිෂ්පාදනය කරනු ලබන්නේ ශ්‍රම හා රැකියා බෙදීම, රාජ්‍ය ව්‍යුහය සහ වෙනත් සාධක මගිනි.

කොම්ටේගේ සමාජ ස්ථිතික සංකල්පය අදටත් අත්‍යවශ්‍ය සහ විවාදයට භාජනය වන සමාජ විද්‍යාවේ මූලික අදහස් පැහැදිලිව ඉස්මතු කරයි. බලගතු සමාජ විද්‍යාඥයින් බහුතරයක් මිනිසුන් සහ සමාජය පිළිබඳ උපකල්පන සැකසීමෙන් ආරම්භ වේ. පුද්ගලයෙකු සහ සමාජය අතර බැඳීම වර්ධනය කිරීම සඳහා පවුල ඉතා වැදගත් වන්නේ එය ඔවුන්ගේ පොදු පදනම ලෙස ක්‍රියා කරන බැවිනි.

කොම්ටේට අනුව, සමාජය පුද්ගලයාට සහ පවුලට වඩා ප්‍රමුඛත්වය ගනී, සමාජ විද්‍යාවට එහි අවධානය යොමු කරයි. කෙසේ වෙතත්, ඒ සමගම, සමාජ පර්යාය සමාජ විද්‍යාත්මක පරිකල්පනයේ මූලික දිශාව දක්වා වර්ධනය වේ. "සමාජ" යනුවෙන් ලේබල් කළ හැකි දේශපාලනයෙන් සහ ආර්ථික විද්‍යාවට වඩා වෙනස් දෙයක් තිබේය යන අදහස, සංවර්ධනයේ පරිණාමීය රාමුව තුළ සමාජය තුළ පිළිවෙලක් පවත්වා ගෙන යන්නේ කුමක් ද යන්න පිළිබඳ සාකච්ඡාවට තුඩු දී ඇත. මිනිසුන් මේ ගැන වැඩි වැඩියෙන් සාකච්ඡා කරන තරමට එය පැහැදිලි වේ. එබැවින් ඔහු නීතිය සකස් කළ සමාජ තත්වයන් පිළිබඳ ඔහුගේ අදහස් අවබෝධ කර ගැනීම ඉතා වැදගත් වේ.

 

  සමාජ ස්ථිතිකයේ සාධක

ඔගස්ටේ කොම්ටේ සමාජයේ පදනම ලෙස පුද්ගලයන් දැකීමේ අදහස ප්‍රතික්ෂේප කරයි. ඔහුගේ උපයෝගිතා උත්සුකතාවයෙන් මානව සමාජ නැඹුරුවාවන් අනුමාන කිරීම වැරදියි, මන්ද එසේ කිරීමෙන් සමාජ තත්වයන් සාක්ෂාත් කරගත නොහැකි වේ. ඒ වෙනුවට, ඔහු පවුල සමාජයේ මූලික හා මූලික ඒකකය ලෙස සලකන අතර, අවශ්‍ය නම් එය යුවලකට අඩු කිරීමට අවසර දෙයි. පවුල යනු පුද්ගලයෙකුගේ ආත්මාර්ථකාමී නැඹුරුව පාලනය කර සමාජයට අනුවර්තනය වීමට උපකාර වන නිසා ස්ථාවරත්වයක් ඇති කරන සමාජ හැඟීමක පදනමයි.

 

සාමූහික ශරීරය, කණ්ඩායම් සහ පන්ති පටක දක්වා සහ නගර සහ නගර අවයව පිළිබඳ ඔහුගේ න්‍යායේ මූලද්‍රව්‍ය සමඟ පවුල් සංසන්දනය කෙරේ. අවසාන වශයෙන්, කොම්ට් තම තර්ක සම්පූර්ණ කළේ භාෂාව, ආගම සහ ශ්‍රම විභජනය සමාජයේ එක්සත් හෝ බන්ධන සාධක ලෙස ක්‍රියා කරන අතරම එවැනි සාදෘශ්‍යවල සීමාවන් පිළිබඳව ද දැනුවත්ව සිටීමෙනි.

ඔහු ස්ථාවරත්වයේ ප්‍රධාන කොටස් තුන හඳුනා ගනී: භාෂාව, ආගම සහ ශ්‍රමය බෙදීම.

A. භාෂාවක්

ප්‍රජා සාමාජිකයින් සම්බන්ධ කිරීම සඳහා භාෂාව අත්‍යවශ්‍ය වන්නේ එය "පහසුම සහ වඩාත්ම ප්‍රචලිත සන්නිවේදන ආකාරය" වන බැවිනි. පරම්පරාගත සන්නිවේදනය බොහෝ විට භාෂාව හරහා සිදු වේ. වැඩිහිටි පරම්පරාවේ දැනුම සහ හැකියාවන් තරුණ පරම්පරාවට ලබා දීමට එය උපකාර වන අතර, ඔවුන්ට ඉදිරියට යාමට පදනමක් සපයයි. එය අනාගත පරපුර සඳහා අදහස් හා සංස්කෘතිය රැක ගැනීමේ ක්‍රමයකි. හවුල් භාෂාවක් නොමැතිව එකමුතුකම සහ සමාජ පර්යාය සාක්ෂාත් කරගත නොහැකිය.

 

B. ආගම

ආගම "ධනාත්මක මාර්ගෝපදේශයක්" ලෙස සේවය කරයි, භාෂාවේ සීමාවන් සඳහා මූලික වටිනාකම් කිහිපයක් වටා සමාජය ඒකාබද්ධ කරයි. පුද්ගල මතභේද නිසා සමාජය බිඳවැටීම වළක්වමින් සදාචාරය රකිමින් සමාජය එකට තබා ගනී. එය හැසිරීම් මාර්ගෝපදේශයක් ලෙස සේවය කරන අතර සමාජ පර්යායේ පදනම වේ.

 

C. කම්කරු අංශය

"පන්තිවල සමානකම්" මත පදනම්ව වැඩ සමාජය එක්සත් කළද, එය මිනිසුන්ට පොදු ජනතාවගෙන් ඈත් වනු ඇතැයි විශ්වාස කෙරේ, මන්ද ඔවුන් ප්‍රජාවට වඩා ඔවුන්ගේ අවශ්‍යතාවලින් පෙලඹී ඇත. මෙම අවස්ථාවෙහිදී, පිරිමින් ඔවුන්ගේ අවශ්‍යතා පිළිබඳව වඩාත් දැනුවත් වන අතර සමාජ ඉල්ලීම් සමඟ ඔවුන්ව දුර්වල ලෙස සම්බන්ධ කරයි. එය සමාජ අන්තර් සම්බන්ධතාව පෝෂණය කරයි, එබැවින් රාජ්‍ය සහයෝගීතාවය සහ සහයෝගීතාවයේ සාර්ථකත්වය සඳහා එය ඉතා වැදගත් වේ.

මදුහංසි අත්තනායක

සංකේතාත්මක අන්තර් ක්‍රියාවාදය ( 2 කොටස)

සංකේතාත්මක අන්තර් ක්‍රියාවාදය 



ජෝර්ජ් හර්බට් මීඩ්

ජෝර්ජ් හර්බට් මීඩ් 1863 වසරේ ඇමරිකාවේ මැසචුසෙස් හී උපත ලැබීය. ඔහු සත්‍ය වශයෙන් ම මනෝ විද්‍යාවට, සමාජ මනෝ විද්‍යාවට සහ දර්ශනයට දායක වූ ඇමරිකානු චින්තකයකු ලෙස හැඳින්විය හැකිය. ඔහුගේ මූලික උපාධිය ලබාගෙන ඇත්තේ 1883 දී ඔබ්ලින් විශ්ව විද්‍යාලයේය. 1887 දී හාවඩ් විශ්ව විද්‍යාලයට ඇතුලත් වුවද උපාධිය සම්පූර්ණ නොකළේය. ඒ අනුව මොහු සතුව පශ්චාත් උපාධියක් නොමැත. මොහු විසින් කිසිදු පොතක් රචනා කර නොමැත. නමුත් ඔහු විශිෂ්ට ගුරුවරයෙකි.

ඔහුගේ ගෝලයන් විසින් පසු කලෙක ලියන ලද ඔහුගේ සංවාද, අදහස් හුවමාරු කිරීම්, ඉගැන්වීම් වර්තමානයේ අධ්‍යයන සඳහා යොදා ගනු ලබයි. එලෙස රචනා කරන ලද කෘති අතර වැදගත් ම කෘතියක් ලෙස Mind, Self and Society හඳුන්වා දිය හැකිය. මොහු විසින් කිසිදු විභාගයක් ශිෂ්‍යයන් වෙත ලබා නොදුන් අතර තමන් ඉගැන්වූ දේ පමණක් ලියන ලෙස කීය. ඔහු මිය ගියේ 1931 වර්ෂයේ දීය.

මොහුගේ මිතුරකු වූ ජෝන් ඩේවි විසින් ජෝර්ජ් හර්බට් මීඩ් පිළිබඳ ව සඳහන් කර ඇත්තේ " ඇමරිකාවේ නව්‍යමය මනස ඔහු බවයි" ("The most original mind in Philosophy in the America of the last generations")

මොහුගේ මූලික ඉගැන්වීම නම් මම යනු අනෙකාගේ ප්‍රකාශනයේ පිළිඹිබුවකි. මේ සඳහා ඔහු ඔහුගේ න්‍යාය ඉදිරිපත් කර ඇත. නමුත් මෙය සංකේතීය අන්තර් ක්‍රියාවාදය ලෙස හඳුන්වා ඇත්තේ ඔහුගේ ශිෂ්‍යයකු වන හර්බට් බලුමර් විසිනි.

Key Areas

·        Gestures

·        Significant Symbols

·        Mind and Self- අස්මිතතාවය

·        Child Development

·        Generalized Other Society

මීඩ්ගේ න්‍යාය ශුද්‍ර න්‍යායන් ඝනයට අයත් වේ. එහි විශේෂත්වය වන්නේ මුළු මහත් සමාජ ව්‍යුහයන් පිළිබඳ දැක්මකින් නොව සමාජයේ යම් ඒකකයක් පිළිබඳව වඩා තීව්‍ර හැදෑරීමක් වීමයි. යම් ආකාරයක ඔහුගේ හැදෑරීමේ මූලික කරුණක් ලෙස 'සංකේත´ දැක්විය හැකිය. මීඩ්ගේ දැක්මට අනුව මානව චින්තනය, අත් ත්දැකීම් සහ හැසිරීම්/ පැවැත්ම (Conduct) අනිවාර්යයෙන් ම සමාජීය වේ. (මොහු මෙය 1934 දී ඉදිරිපත් කළ චින්තනයකි.) එනම්; මනුෂ්‍යයාගේ පැවැත්ම සමාජීය වේ. එසේ වන්නට හේතු වන්නේ මානවයාගේ අන්තර් ක්‍රියා සංකේතීය අර්ථයන්ට අනුව නිර්මාණය වන නිසාය.

සංකේත

මිනිසා අන්තර් ක්‍රියා සිදු කරන්නේ සංකේතීය අර්ථයන්ට අනුවය. එකී සංකේත අතර භාෂාවේ සංකේත ප්‍රධාන තැනක් ගනු ලබයි. සංකේතයක් සරල වශයෙන් කිසියම් වස්තුවක් හෝ සංසිද්ධයක් වෙනුවෙන් පමණක් පෙනී සිටින්නේ නැත. එනම්; එකී සංකේතය විසින් එකී සංසිද්ධිය හෝ වස්තුව සුවිශේෂී ආකාරයකට අර්තකතනය කරනු ලැබේ.

උදාහරණ :

·        පුටුව - පුටුව යනු හුදු ද්‍රව්‍යමය ඒකකයක් පමණක් නොව, එය හිඳ ගැනීමේ ක්‍රියාව ඇතුලුව කිසියම් චර්යා ප්‍රවාහයක් ප්‍රතිනියෝජනය කරන සංකේතයක් ලෙස මිඩ් හඳුන්වයි.

වස්තූන් සහ සංසිද්ධීන් සඳහා සවිස්තර අර්ථයක් සංකේත මඟින් ආරෝපණය කරනු ලබයි. මෙලෙස කිරීමේ දී ඒවාට අදාළ අර්ථ බොහෝමයක් බැහැර කිරීමට සිදු විය හැකිය. මීඩ්ට අනුව අර්ථ සහගත ලෙස අන්තර් ක්‍රියා පවත්වා ගැනීම සඳහා මිනිසාට සමාජ පරිසරය විසින් සංකේත ඇසුරු කර ගනිමින් මාර්ගයක් නිර්මාණය කර දෙනු ලැබේ.

සංකේත නොතිබෙන්නට සමාජයක් ගොඩ නැඟෙන්නේ නැත. සමාජය ගොඩ නැඟෙන්නේ බෙදාගත් අර්ථකතන පද්ධතියක් අනුවය. වස්තූන් හා අවස්ථාවන්ට ඊට අදාළ නෛසර්ගික (අනන්‍ය වූ ගුණයක්) ස්වභාවයක් නැත. ඒ වෙනුවට වස්තූන් හෝ සංසිද්ධීන් පුද්ගලයා විසින් ප්‍රත්‍යක්ෂ කර ගන්නා ආකාරය අනුව එය රඳා පවති. සංකේතවලින් තොරව මානව සමාජයට පැවැත්මක් නැත. සංකේතවලින් තොරව මිනිසාට අන්තර් ක්‍රියා කළ නොහැකිය.

සතුන්ට සහජාස්‍රයක් ඇත. එනම්; ඉවක් ඇත. ඔවුන්ගේ ඉව අනුව කටයුතු කරයි. නමුත් මිනිසාට සහජාස්‍රයක් නැත. ඒ නිසා ඔහුට සංකේතීය අන්තර් ක්‍රියාවක් අවශ්‍ය වේ. සහජමය, ජානමය සැකැස්මක් මිනිසාට නොමැත. කිසියම් උත්තේජනයක් සඳහා ඉබේට ම ප්‍රතික්‍රියා දැක්වීම වෙනුවට මිනිසා සිය පැවැත්ම සඳහා සංකේතීය අර්ථ නිර්මාණය කිරීම සහ අර්ථ සහිත ලෝකයක ජීවත් වීම හේතුවෙන් සංකේත නිර්මාණය කර ගැනීමට ඔහුට සිදු වේ.

උදාහරණ :

·        මිනිසා ආහාර සොයා ගැනීමේ දී අගුණ, සීත, ගුණ, යනුවෙන් මිනිසා විසින් සංකේත පද්ධතියක් නිර්මාණය කරගෙන ඇත. කදුරු ගත් කල එය වස බව දන්නේ අත්දැකීමෙනි

 

 

Role Taking - භූමිකා අත්පත් කර ගැනීම

සංකේත වලින් තොරව මිනිසාට සිතිය නොහැකිය. මිනිසා තමන් කවුද යන්න සොයා ගන්නේ කෙසේද? ලෙස මිනිසාගේ අභ්‍යන්තර මනස තුළ සංවාදයකට යොමු වේ.

මීඩ්ට අනුව තමන් ගැන ඇති ස්වයං සංකල්පය නිර්මාණය කර ගැනීමේ දී පොදු මිනිසාගේ අන්තර් ක්‍රියා කළ යුතු ආකාරය පිළිබඳ වෙනත් පැවැත්මක් පවතී. එය මිඩ් විසින් සාමාන්‍ය කරණය කරනු ලැබූ අනෙකා (Generalize Other) ලෙස හඳුන්වනු ලබයි. එනම්; අප ජීවත් වන්නේ අප කැමති ලෙස ද එසේත් නැත්නම් පොදු ස්වරූපයකට අනුගතව ද යන්නයි.

සංකේත නොමැති නම් මිනිසුන්ගේ අන්තර් ක්‍රියා ගොඩනඟා ගත නොහැකිය යන්න සංකේතීය අන්තර් ක්‍රියාවාදයේ මූලික අදහස වේ. මිනිසා විසින් මනුෂ්‍ය ජීවිතයේ සෑම සංසිද්ධියක් සඳහාම එක් ආකාරයකට අර්ථකතනය කරගනු ලබයි; ඒවාට සංකේතීය අර්ථයක් සම්පාදනය කරනු ලබයි. එසේම අප ගණුදෙනු කරන සෑම ද්‍රව්‍යයක් ම කිසියම් ආකාරයක සංකේතීය අර්ථකතනයකට ලක් කරනු ලබයි. මෙලෙස සංකේතීය අර්ථ සම්පාදනය කර නොගත හොත් මිනිසාට සන්නිවේදනය කර ගැනීමට කිසිදු වෙනත් විකල්පයක් නොමැති බව මේ න්‍යායෙන් පැහැදිලි වේ. එලෙස නිර්මාණය කර ගනු ලබන සංකේත සමාජයක් ලෙස පොදුවේ බෙදා ගැනීමක් අවශ්‍ය වේ.

මිඩ්ට අනුව මෙම න්‍යාය තුළ භූමිකා අත්පත් කර ගැනීම (Role Taking) යන්න සමාජයේ සාමාජිකයන් ගත කළ පුළුල් වශයෙන් බෙදා ගැනීමකින් තොරව සමාජ ජීවිතය ඉදිරියට ගෙන යා නොහැකිය. එනම්; සමාජයේ ඇති සියලු සංකේත සමාජීය වශයෙන් බෙදා ගත යුතුය. එසේ නොවෙන්නට සන්නිවේදනය කළ නොහැකි අතර මානව අන්තර්ක්‍රියා පවත්වා ගැනීම ද නොහැකිය. මාන්‍ව අන්තර්ක්‍රියාවන්ට තුඩු දෙන, ඒවා බල  ගන්වන සියලු ම ආකාරකේ සංකේත පොදු සංකේත ‌ෙලස හඳුන්වනු ලබයි.

අන්තර් ක්‍රියා පවත්වා ගැනීම සඳහා සෑම තැනැත්තෙක් ම අනෙකාගේ අන්තර් ක්‍රියා සහ එහි අර්ථයන් විග්‍රහ කර ගැනීම අවශ්‍ය බව මීඩ් පවසයි. මෙය විය හැකි තත්වයකට පත් කරනු ලබන්නේ බෙදාහදා ගත් සංකේත අර්ථ මඟිනි. එසේම සංකේතීය අර්ථ වටහා ගැනීම සඳහා අනෙකාගේ භූමිකා අත්පත් කර ගෙන තමා තුළින් විග්‍රහ කිරීමට මිනිසාට සිදු වේ.

භූමිකා අත්පත් කර ගැනීම ක්‍රියාවලිය සඳහා සිදුවිය යුතු පළමු කරුණ නම් එක් පුද්ගලයෙකුට තවත් පුද්ගලයෙකුගේ හැසිරීම් සමඟ අනුගත වීමට පරිකල්පනීය වශයෙන් අනෙකා තුළට ඇතුලු වීමට සිදු වේ. එනම්; තමා විසින් අන්තර් ක්‍රියාවේ යෙදෙන අනෙක් පුද්ගලයාගේ මානසික තත්වයට තමා ඇතුලු වී තමා විසින් ඔහුගේ අස්ථානය (Situation) වටහා ගැනීම සිදු වේ.

 

උදාහරණ:

·        X නම් තැනැත්තා Y නම් තැනැත්තාගේ සිනහවක් නිරීක්ෂණය කරයි. ඒ සඳහා ප්‍රතිචාරයක් දැක්වීම සඳහා එම සිනහව තේරුම් ගැනීම අවශ්‍ය වේ. (ආදරණීය සිනහවක්, උපහාසාත්මක සිනහවක්, ලැජ්ජාවට පත් කරන ආකාරයේ හිනාවක්) අනෙකාගේ මානසික අස්ථානයන් වටහා ගැනීම ප්‍ර1තිචාර දැක්වීම සදහා වැදගත් වේ.

·        X විසින් සිනාසුණු තැනැත්තාගේ භූමිකාව තුළට පරිකල්පනීය වශයෙන් ඇතුලු වේ. සිනහවේ අන්තර් ක්‍රියාව හා අර්ථය වටහා ගැනීමට එය අවශ්‍ය වේ. X ගේ ප්‍රතිචාරය ගොඩ නැඟෙන්නේ අනෙකාගේ (Y ගේ) ක්‍රියාවේ ස්වරූපයේ පිළිබඳ වන සංකේතීය ප්‍රකාශනයේ අර්ථය පදනම් කර ගනිමිනි.

 

ඒ අනුව මිනිසාගේ අන්තර් ක්‍රියාවන් බොහෝමයක් ස්වයං සිද්ධාන්ත ක්‍රියාවන් නොවන බව පෙනේ. මෙහි දී මිනිසාගේ අන්තර් ක්‍රියාවන් ගොඩ නැඟෙන්නේ ස්වයං සිද්ධි ස්වරූපයෙන් නොව සංකේත සහ සංසිද්ධි අර්ථ විනිශ්චය කර ගැනීම තුළින් බව මීඩ් තර්කයක් ගොඩනඟයි. එසේ අර්ථ විනිශ්චය කර ගැනීමට අවශ්‍ය මූලික කාරණයක් වන්නේ අනෙකාගේ භූමිකාව තුළට වැදී අනෙකාගේ භූමිකාව තමන් අත්පත් කර ගැනීමයි. එහි දී ප්‍රතිචාරකයා තේරුම් ගනු ලබන කාරණා අතර ඉංගිති (Gestures) වැදගත් වේ.

අන්තර් ක්‍රියාවේ යෙදන්නා ඉංගිතිය අර්ථකතනය කර ගැනීම හා එකී අර්ථකතනය මත පදනම් ව අන්තර් ක්‍රියාව පවත්වා ගැනීමට තීරණය කරයි. එසේම එම ප්‍රතිචාරය කෙබඳු එකක් ද යන්න තීරණය කරන්නේ ද එය අර්ථ කතනය කර ගන්නා ආකාරය අනුවය.

උදාහරණ:

·        අත මිට මෙලවීමක් විහිළුවක් ලෙස ද සිදුවිය හැකිය. එසේම ප්‍රචණ්ඩ ප්‍රහාරයක අර්ථයෙන් ද ගත හැකිය. එසේ ගනු ලබන තේරුම් ගැනීම මත ප්‍රතිචාරය තීරණය වේ. එම තේරුම් ගැනීම තුළ අන්තර් ක්‍රියාව අවසන් කරනවා ද පවත්වාගෙන යනවා ද යන්න තීරණය වේ.

ඒ අනුව ඕනෑම අන්තර් ක්‍රියාවක් ඉදිරියට පවත්වාගෙන යා හැක්කේ අනෙකාගේ භූමිකාව තේරුම් ගැනීමෙන් සහ එය විශ්ලේෂණය කොට එයට ප්‍රතිචාර දැක්වීමෙනි. අන්තර් ක්‍රියාවක් කුමන හැඩයක් ගන්නේ ද එය කොතෙක් දුර පවත්වා ගෙන යනවා ද එය කොතැනින් නවත්වනවා ද යන තීරණ තීන්දු අදාළ සංකේතීය ප්‍රකාශනයෙහි අර්ථය මත පදනම් වේ. ඒ අනුව මානව අන්තර් ක්‍රියාවක් යනු අඛණ්ඩව සිදු වන අර්ථකතන ක්‍රියාවලියකි (Continues Process of Interpretation). අන්තර් ක්‍රියාවේ යෙදෙන තැනැත්තන් අතර සිදු වන එකිනෙකාගේ භූමිකාවන් අර්ථකතනය කර ගැනීමේ අඛණ්ඩ ක්‍රියාවලියකි.

(03 වන කොටසින් හමුවෙමු)

මදුහංසි අත්තනායක 


සමාජ ගතිකත්වය

  සමාජ ගතිකත්වය සමාජ ගතිකත්වය යනු කාලය හරහා සිදුවන වෙනස්වීම් ක්‍රියාවලීන්හි ප්‍රජාවන් සහ සමාජ ආයතන පිළිබඳ ආනුභවික අධ්‍යයනය කෙරෙහි අවධානය ය...